Vòng tuần hoàn của nước, quy luật của nước trong tự nhiên

1. Vòng tuần hoàn của nước là gì?

Vòng tuần hoàn của nước hay còn gọi chu trình thủy văn là sự vận động không ngừng của nước ở trên bề mặt Trái Đất, dưới lòng đất và trong bầu khí quyển. Nước luôn chuyển động liên tục từ trạng thái thể lỏng sang thể hơi, tiếp tục chuyển sang thể rắn rồi biến về thể lỏng. Vòng tuần hoàn này cứ diễn ra lặp đi lặp trong hàng tỷ năm qua mà không hề biến đổi.

Vòng tuần hoàn nước không có nơi bắt đầu cũng không có địa điểm kết thúc. Nước khắp nơi như ao, hồ, sông, suối, biển,... bốc hơi vào không khí. Khi càng lên cao, sự chênh lệch áp suất và nhiệt độ khiến hơi nước ngưng tụ thành mây. Các đám mây tích đủ mật độ hơi nước sẽ tạo thành mưa và rơi xuống phía dưới. Có 3 dạng tồn tại của mưa gồm: nước lỏng, mưa đá hoặc tuyết.

Vòng tuần hoàn của nước lặp đi lặp lại trên Trái Đất trong hàng tỷ năm qua

Nước mưa rơi xuống sẽ ngấm vào lòng đất và mạch nước ngầm một phần, phần còn lại sẽ trở thành nước trong ao, hồ, sông, suối, biển. Nếu nước xâm nhập ở những tầng nông của bề mặt Trái Đất sẽ được các loài thực vật hấp thụ để tồn tại và phát triển. Một phần nước trong đó lại tiếp tục thoát ra bên ngoài do quá trình quang hợp của cây và trở lại bầu khí quyển thêm lần nữa.

Ở những vùng có khí hậu lạnh giá, tuyết rơi xuống tích tụ lâu ngày thành những tảng băng hàng triệu năm hoặc các tảng băng trôi trên sông. Chu trình nước của các tảng bằng này sẽ đóng lại khi băng tan thành nước. Nhìn chung, vòng tuần hoàn của nước là một quá trình lặp đi lặp lại ở bất cứ địa điểm nào trên Trái Đất. Nhờ có vòng tuần hoàn mà các loài sinh vật mới có thể tồn tại và phát triển trong môi trường tự nhiên.

2. Các loại vòng tuần hoàn của nước

Có 2 loại vòng tuần hoàn của nước, bao gồm:

• Chu kỳ tuyệt vời: Nước ở các đại dương bốc hơi lên không khí. Hơi nước được gió mang đi đến các lục địa và rơi xuống đất theo các dạng nước khác nhau (mưa, tuyết, mưa đá). Sau đó, nước này lại theo các mạch nước ngầm và sông hồ để trở lại biển.

• Chu kỳ nhỏ: Nước ở các đại dương bốc hơi lên không khí. Sau đó, hơi nước chuyển thành mưa và quay về lại chính đại dương.

3. Các bước trong vòng tuần hoàn của nước

Vòng tuần hoàn nước sẽ bao gồm 12 giai đoạn sau đây:

3.1 Nước trong đại dương

Nước trong đại dương chiếm đến 96.5% tổng lượng nước trên toàn Trái Đất. Theo đó, lượng nước bốc hơi từ đại dương cũng có tỷ trọng đến 80% tổng lượng nước bốc hơi.

Nước trong đại dương chiếm đến 80% tổng lượng nước bốc hơi trên Trái Đất

3.2 Bốc hơi

Dưới tác động của nhiệt lượng từ bức xạ mặt trời, các phân tử nước từ ao, hồ, sông, suối, biển,... sẽ bị tách lan rộng ra tạo thành hơi nước. Thông thường, hiện tượng này sẽ xảy ra khi nước đạt đến nhiệt độ sôi 100℃. Tuy nhiên, ở những nơi có áp suất và độ ẩm thấp thì nước vẫn có thể bốc hơi dù chưa đạt đến nhiệt độ sôi.

Ở các đỉnh núi hoặc vùng có áp suất không khí thấp, băng tuyết không cần tan ra thành nước rồi mới bốc hơi mà có thể thăng hoa trực tiếp thành hơi nước. Hệ quả là gây ra tình trạng khô hanh tại các vùng này. 

Ngoài ra, nước cũng bốc hơi trong quá trình thực vật quang hợp và được gọi là thoát hơi nước. Tỷ lệ hơi nước nhờ thực vật khá lớn, chiếm khoảng 5% lượng hơi nước trong khí quyển. Khả năng bốc hơi trong vòng tuần hoàn của nước thường ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như độ ẩm, áp suất không khí, gió, nhiệt độ.

Nước chuyển từ thể lỏng sang thể khí qua quá trình bốc hơi

3.3 Ngưng tụ

Ngưng tụ là quá trình hơi nước trong không khí chuyển thành chất lỏng. Đây là giai đoạn rất quan trọng trong vòng tuần hoàn nước vì nó hình thành nên các đám mây. thậm chí, bằng mắt thường chúng ta thấy bầu trời rất trong xanh, không một gợn mây thì nước vẫn đang hiện diện tại đó dưới dạng hơi nước hoặc giọt nước li ti không nhìn thấy được.

Những phân tử nước kết hợp với phân tử khói, bụi, muối trong khí quyển và tạo thành các hạt nhân mây (đám mây nhỏ, giọt mây nhỏ), trải qua sự gia tăng khối lượng và phát triển thành đám mây. Các giọt nước kết hợp với nhau, tăng dần về kích thước và mật độ nước khiến các đám mây phát triển ngày càng lớn hơn và có thể tạo thành mưa.

Nước ngưng tụ thành những đám mây

3.4 Giáng thủy

Đây là hiện tượng nước thoát ra khỏi đám mây để quay trở lại bề mặt Trái Đất qua các dạng mưa, mưa đá, tuyết. Phần lớn lượng giáng thủy là mưa. Các hướng di chuyển của giáng thủy bao gồm: rơi trực tiếp xuống đại dương, thẩm thấu vào lòng đất hoặc mạch nước ngầm, theo dòng chảy về sông hồ, tạo thành băng.

Nước mưa hoặc đá, tuyết chảy xuống từ các đám mây

3.5 Nước trong băng tuyết

Một lượng nước rất lớn được “nhốt lại” lâu dài trong băng tuyết và các sông băng. Khí hậu ấm hơn sẽ khiến băng tan và hình thành các dòng chảy, đồng thời có thể khiến mực nước biển dâng cao hơn. Hiện nay, vùng Nam cực chiếm đến 90% tổng lượng băng toàn cầu, trong khi các đỉnh núi băng ở Greenland chỉ chiếm khoảng 10% tổng lượng băng Trái Đất.

Nước được nhốt lại trong băng tuyết

3.6 Nước tan chảy

Ở các vùng có khí hậu lạnh giá, khi mùa xuân đến băng tuyết sẽ bắt đầu tan chảy. Lượng nước tan chảy này chính là nguồn dự trữ nước cho các khu vực hạ lưu. Đồng thời đây cũng là nguồn nước tưới tiêu cho các hoạt động nông nghiệp của nhiều quốc gia trên thế giới.

Nước tan chảy tạo thành nguồn dự trữ nước cho khu vực hạ lưu

3.7 Dòng chảy bề mặt

Dòng chảy bề mặt là lượng nước có trên bề mặt lục địa. Trong đó, có khoảng 1/3 nước bề mặt quay lại đại dương, phần còn lại sẽ bị bốc hơi, ngấm xuống lòng đất và các mạch nước ngầm hoặc được con người sử dụng.

Các dòng chảy bề mặt thành sông suối

3.8 Dòng nước

Dòng nước là lượng nước bề mặt chảy vào sông suối. Nguồn nước này đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động sinh hoạt, thương mại, kinh tế của con người như: tưới tiêu, nuôi trồng và đánh bắt thủy sản, du lịch, di chuyển tàu thuyền,...

Dòng nước đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động sinh hoạt của con người

3.9 Nước ngọt dự trữ

Nước ngọt dự trữ là nước tồn tại trong các ao, hồ, đập, bể bơi,... và có vai trò duy trì các hoạt động sinh hoạt của con người. Đặc biệt là ở các khu vực không có nhiều mưa, mùa mưa ngắn, việc trữ nước là điều thiết yếu đối với đời sống con người và vòng tuần hoàn của nước.

Nước ngọt được dự trữ trong ao, hồ, đập,...

3.10 Xâm nhập

Xâm nhập là hiện tượng nước ngấm xuống dưới bề mặt Trái Đất. Trong đó, một phần nước hòa nhập vào nước đọng trên lớp nước nông hoặc rò rỉ qua các bờ sông, suối. Còn một phần khám ngấm sâu hơn để trở thành một bộ phận của mạch nước ngầm.

Nước xâm nhập dưới bề mặt của Trái Đất

3.11 Trữ nước ngầm

Có một lượng nước rất lớn tích trữ trong các mạch nước ngầm dưới lòng đất. Đây cũng là nguồn cung cấp nước ngọt chính cho rất nhiều nơi trên thế giới. Ngoài ra, nước ngầm còn được khai thác để sản xuất nước khoáng, nước kiềm đóng chai cung cấp nhiều các khoáng chất có trong nước có ích cho cơ thể con người.

Lượng nước xâm nhập sẽ được tích trữ trong các mạch nước ngầm dưới lòng đất

3.12 Xả nước ngầm

Khi lượng mưa đổ xuống quá lớn, mạch nước ngầm sẽ quá tải và dần thoát ra ngoài qua các điểm xả để trở lại bề mặt Trái Đất. Thông thường, chu trình thủy văn của nước ngầm không cố định, có thể xảy ra trong nhiều ngày, nhiều tuần hoặc lâu hơn cả hàng vạn năm.

Mạch nước ngầm quá tải sẽ thoát ra các điểm xả

4. Tầm quan trọng của vòng tuần hoàn nước đối với tự nhiên

Nước chính là nền tảng cho sự sống trên Trái Đất. Nếu ví Trái Đất như một cơ thể thì dòng nước chính là huyết mạch làm nhiệm vụ lưu thông, vận chuyển và liên các các phần của Trái Đất lại với nhau. Theo đó, vòng tuần hoàn của nước cũng có vai trò quan trọng với con người nói riêng và hệ sinh thái tự nhiên nói chung một cách đặc biệt.

4.1 Liên hệ mật thiết với điều kiện thời tiết

Vòng tuần hoàn nước có tác động trực tiếp đến thời tiết và khí hậu của các khu vực trên Trái Đất, gây nên các hiện tượng như nắng hạn, mưa lũ, băng giá,... Mặc dù thoạt nhìn, chúng chỉ là các điều kiện riêng lẻ nhưng lại có mối quan hệ mật thiết lẫn nhau trong một tổng thể.

Chẳng hạn như nơi có lượng mưa nhiều, dòng chảy thường xuyên thì nơi đó có điều kiện khí hậu và thời tiết thuận lợi, mát mẻ, các động thực vật phát triển phong phú. Ngược lại, nơi có lượng mưa ít, dòng chảy cạn kiệt, mực nước ngầm thấp thì tại đó khí hậu khô hạn, khắc nghiệt, nắng nóng.

4.2 Nguồn dinh dưỡng cho mọi sinh vật

Sự tồn tại của tất cả các loài sinh vật đều cần đến nước, bao gồm cả động vật, thực vật và con người. Nước là thành phần vô cùng quan trọng trong bất cứ cơ thể sống nào, chúng cấu thành nên các tế bào, tham gia vào quá trình chuyển hóa và vận chuyển chất dinh dưỡng đi nuôi cơ thể.

Nói cách khác, nước chính là mạch sống của Trái Đất, đồng thời cũng là mạch sống của mọi sinh vật trên Trái Đất. Thực vật không thể lớn lên, ra hoa, kết quả nếu không có nước. Con người và các loài động vật có thể nhịn đói trong một khoảng thời gian nhưng không thể thiếu nước trong vòng 2 ngày.

Nước là yếu tố quan trọng giúp duy trì sự sống của mọi sinh vật

4.3 Hỗ trợ nông nghiệp - công nghiệp

Trong bối cảnh hiện nay, bất cứ ngành nghề nào để phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội cũng không thể không dùng nước. Nước cần cho ngành công nghiệp sản xuất, chế biến. Nước làm nguyên liệu cho ngành giải khát, đồng thời cũng là đầu vào cho các hoạt động tẩy rửa, vệ sinh.

Nông nghiệp cũng cần lượng nước lớn cho trồng trọt và chăn nuôi. Đây là một trong những lĩnh vực tiêu thụ nhiều nước nhất trên thế giới, chiếm đến 40% tổng lượng nước sử dụng. Đặc biệt, có những loại cây trồng cần rất nhiều nước trong quá trình canh tác như cây lúa nước.

Ngoài ra, ngành thủy điện cũng là cách ứng dụng sáng tạo của con người để chuyển đổi nước thành năng lượng cung cấp cho các ngành nghề khác. Tuy nhiên, ngành này lại có nhiều tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái và đời sống con người như chặt phá cây rừng, mất cân bằng sinh thái, gây lũ lụt, ngập úng,...

4.4 Môi trường sống của nhiều sinh vật

Nước còn là môi trường sống của rất nhiều loài sinh vật thủy sinh bao gồm: sinh vật sống trong nước (tôm, cua, ốc, cá, san hô,...), sinh vật sống nửa cạn nửa nước (cóc, nhái, ếch,...), sinh vật sống trên mặt nước (bèo, thủy trúc, lục bình,...). Mọi hoạt động của các sinh vật này như hô hấp, tìm thức ăn, phát triển, sinh sản đều diễn ra cùng với môi trường nước.

Nước là môi trường sinh sống của nhiều loài sinh vật

5. Vòng tuần hoàn nước và sức khỏe con người

Vòng tuần hoàn của nước cũng có vai trò quan trọng đến sức khỏe con người. Nhờ sự chuyển động liên tục trong vòng tuần hoàn mà con người được cung cấp các nguồn nước sạch để sử dụng. Đặc biệt là việc khai thác nước ngầm trong lòng đất để làm ra các sản phẩm nước khoáng, nước ion kiềm chất lượng.

Tại Việt Nam, nước ion kiềm i-on Life được khai thác từ mạch nước ngầm quý hiếm của Long An, kết hợp công nghệ điện phân nước tiên tiến đến từ Nhật Bản. Sản phẩm có tính kiềm tự nhiên như rau xanh (pH từ 8.5 - 9.5) giúp trung hòa acid dư thừa, hỗ trợ hệ tiêu hóa, cải thiện các triệu chứng như khó tiêu, đầy hơi, ợ chua,...

Nước ion kiềm i-on Life có cấu tạo phân tử nước nhỏ mịn (chỉ bằng 1/2 nước thông thường) với khả năng thẩm thấu nhanh chóng, giúp tăng cường quá trình hấp thụ và trao đổi chất, tăng tuần hoàn máu và thải độc ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, sản phẩm còn chứa nhiều khoáng chất tự nhiên tốt cho sức khỏe như Ca, Na, Mg, K,... tồn tại dưới dạng ion giúp cơ thể nhanh chóng bù khoáng, tăng sức đề kháng, hỗ trợ sức khỏe lâu dài.

Nước ion kiềm i-on Life giúp bổ sung nước, khoáng chất có lợi cho sức khỏe

6. Bảo vệ nguồn nước và vòng tuần hoàn tự nhiên

Để bảo vệ tài nguyên nước và vòng tuần hoàn của nước, chúng ta cần thực hiện các hành động như sau:

6.1 Giảm rác thải nhựa

Nhiều người có thói quen xả rác trực tiếp ra ao hồ, sông suối, biển, bao gồm cả rác thải nhựa rất khó phân hủy, có thể tồn tại đến 100 - 200 năm. Trong thời gian này, rác thải nhựa sẽ dần dần rã thành các hạt vi nhựa, trở thành thức ăn cho các loài sinh vật sống dưới nước và làm ô nhiễm môi trường nước.

Sau đó, các loài cá, thủy hải sản đã ăn phải nhựa này rất có thể trở thành thức ăn của con người. Điều này đồng nghĩa với việc chúng ta đã ăn luôn cả vi nhựa vào cơ thể. Chính vì vậy, mỗi người nên bảo vệ nguồn nước và chính mình bằng cách không vứt rác thải trực tiếp ra môi trường tự nhiên. Đồng thời giảm thiểu lượng rác thải nhựa bằng cách sử dụng các đồ nhựa có thể tái chế nhiều lần.

Giảm rác thải nhựa chính là hành động bảo vệ nguồn nước thiết thực nhất

6.2 Hạn chế hoá chất tẩy rửa

Trong đời sống hàng ngày, con người không tránh khỏi việc sử dụng các loại hóa chất tẩy rửa như xà phòng, nước giặt, nước rửa chén,... Tuy nhiên các sản phẩm này thường chứa nhiều thành phần hóa chất công nghiệp không tốt cho môi trường tự nhiên. Do đó, bạn có thể chọn mua sản phẩm có thành phần tự nhiên như nước tẩy rửa thảo mộc, chanh, sả, bồ hòn,...

Ngoài ra, bạn cũng cần hạn chế xả thẳng hóa chất tẩy rửa trực tiếp vào nguồn nước. Với sản phẩm bị hết hạn sử dụng, hãy cho nó vào thùng rác. Nếu bạn thấy bất cứ ai có hành vi đổ chất độc hại vào nguồn nước thì nên báo cho chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý, hạn chế tối đa phạm vi nước bị ô nhiễm.

Nên dùng các hóa chất tẩy rửa làm từ thành phần thiên nhiên

6.3 Tránh dùng thuốc trừ sâu

Thuốc trừ sâu là dung dịch chứa nhiều chất độc khó phân hủy. Thay vào đó, các chất này sẽ tích tụ trong đất, thẩm thấu vào mạch nước ngầm và làm ô nhiễm nguồn nước. Ngoài ra, việc vứt vỏ chai, lọ thuốc trừ sâu bừa bãi cũng là nguyên nhân chính gây ô nhiễm nguồn nước mặt. Do đó, bạn nên hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc trừ sâu và phải xử lý thuốc và rác thải đi kèm đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

6.4 Không vứt tàn thuốc vào bồn cầu

Nhiều người khi hút thuốc trong nhà vệ sinh thường có thói quen vứt tàn thuốc vào bồn cầu. Hành động này không chỉ làm mất vệ sinh mà còn rất nguy hiểm vì trong thuốc lá có nhiều chất độc hại. Tàn thuốc lá có thể làm ống thoát nước bị tắc nghẽn, đồng thời khiến vi khuẩn sinh sôi vì các hóa chất này không thể phân hủy được.

6.5 Vứt rác và phân loại rác đúng chỗ

Một hành động tốt để bảo vệ nguồn nước và vòng tuần hoàn nước là vứt rác đúng chỗ. Bạn nên phân loại rác thải để xử lý rác đúng cách hơn. Ngoài ra nên vứt rác đúng nơi quy định, tránh xả rác bừa bãi ngoài môi trường.

Phân loại rác thải và vứt rác đúng nơi đúng chỗ

Vòng tuần hoàn của nước đóng vai trò rất quan trọng đối với môi trường tự nhiên và sức khỏe con người. Chính vì vậy, mỗi người cần có ý thức sử dụng tiết kiệm và bảo vệ nguồn tài nguyên nước. Đừng quên lựa chọn i-on Life khi cần bổ sung nước sạch và an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng.